اثر برخی مواد محافظت کننده در برابر انجماد در جنین تاس ماهی ایرانی (acipenser persicus) به روش غوطه وری

چکیده تکنیک شیشه سازی می تواند به عنوان ابزار نویدبخشی برای انجماد موفقیت آمیز جنین ماهیان مطرح باشد. به منظور دستیابی به انجماد موفقیت آمیز جنین، چندین عامل باید در طراحی یک دستورالعمل شیشه سازی مورد توجه قرار گیرند. در تحقیق حاضر برخی از این عوامل (سمیت مواد ضدانجاد نفوذپذیر و نفوذناپذیر، سمیت محلول های شیشه ساز و دمای انجمادزدایی) در تاس ماهی ایرانی در دو مرحله تکامل جنینی (24 و 48 ساعت پس از لقاح) مورد بررسی قرار گرفتند. جنین ها در شش ماده ضدانجماد نفوذپذیر شامل: دی متیل سولفوکساید، اتیلن گلیکول، پروپیلن گلیکول، استامید، متانول و گلیسرول در غلظت های 1 تا 6 مولار و در سه ماده ضدانجماد نفوذناپذیر شامل: ساکارز، عسل (در غلظت های 10، 15 و 20 درصد) و پلی ونیل پیرولیدون (در غلظت های 5، 10 و 15 درصد) به مدت 5 و 10 دقیقه غوطه ور شدند. پس از آن جنین ها شسته شده و تا زمان تفریخ انکوباسیون شدند. نتایج نشان داد سمیت مواد ضدانجماد با افزایش غلظت و مدت زمان غوطه وری، افزایش یافت، جنین تاس ماهی ایرانی دی متیل-سولفوکساید را بهتر از سایر مواد تحمل کرد و در مرحله 48 ساعت پس از لقاح تحمل بیش تری نسبت به غلظت های مختلف این مواد داشت. شش محلول شیشه ساز بر پایه دی متیل سولفوکساید (محلول های شیشه ساز شماره 1 تا 6) با استفاده از یک دستورالعمل تلفیق چند مرحله ای طراحی و روی جنین در مرحله 48 ساعت پس از لقاح مورد آزمایش قرار گرفتند. محلول های شیشه ساز بر پایه دی متیل-سولفوکساید حاوی دی متیل سولفوکساید 5 مولار+ سه ماده ضدانجماد نفوذپذیر دیگر + سه ماده ضدانجماد نفوذناپذیر بودند که طی یک دستورالعمل شش مرحله ای به تدریج غلظت آن ها افزایش می-یافت. پیش از آن که جنین ها برای فرآیند انجماد به درون تیوپ ها منتقل شوند، اثر سمیت محلول های شیشه ساز آزمایش شد و بالاترین درصد تفریخ در جنین هایی مشاهده شد که در معرض محلول های شیشه ساز شماره 3 و شماره 5 قرار گرفته بودند. پس از فرآیند شیشه سازی (انجماد)، انجمادزدایی در حمام آب صفر و 20 درجه سانتی گراد صورت گرفت و سپس جنین ها تا زمان تفریخ انکوباسیون شدند. نتایج این مرحله نشان داد، تعدادی از جنین های شیشه ای شده با استفاده از محلول های شیشه ساز شماره 1، 3، 4، 5 و 6 زنده ماندند اما، همه جنین های منجمد شده با استفاده از محلول شیشه ساز شماره 2 از بین رفتند. بالاترین درصد بقا (45/45 درصد) در جنین هایی به ثبت رسید که با استفاده از محلول شیشه-ساز شماره 6 منجمد شده و در دمای 20 درجه سانتی گراد انجمادزدایی شدند. نتایج تحقیق حاضر نشان داد انجماد جنین تاس ماهی ایرانی با استفاده از تکنیک شیشه سازی و دستورالعمل به کار رفته در این پژوهش امکان پذیر است. واژگان کلیدی: شیشه سازی، انجماد، مواد ضدانجماد، ماهی قره برون و جنین